De kade is weerloos verweer,
een waterlinie tegen alle stadsvertoon
dat het groene hart bezwaart
voor de moloch van brute groei.
Dit pad heeft verten bewaard,
honderden vogels waaieren uit
zwevende boven weiden en veen.
Wilde ganzen waken, waar zwaluwen dansen.
Ik heb hun woordloze verhaal hervonden,
in oude tekst herkend, die spreekt
van wildzang, ruimte en duur.
Achter wolken zie ik steden
waar de luchtmens is gebleven,
stadse kaden, oude bomen toegedaan.
Marinus
In Wat water achterliet, zijn kleine bundel voor Gedichtendag 2004, las ik zondagmorgen, nadat ik het bericht over Rutgers overlijden had gelezen, zijn gedicht De stem van een cello.
Waaraan het geluid van een cello doet denken
de cellist Widlund vertelde me dat er
in dit instrument iets huist – een stem
een al heel oude stem waarnaar je zoekt
als je speelt en die je herkent
als je haar vindt
misschien is het dat waarom ik moet denken
aan de oudste geluiden die ik ken, zoals
neuriën, zingen, kreunen, huilen
en ook aan de kleuren van een woud in de herfst
alsof je het heimwee hoort van de cello
naar zijn plek van herkomst
Zo verwoordde Rutger Kopland zijn inspiratie, die hij nu voor ons achterlaat.
De kruidentuin geborgen –
de ooievaar rust in reliëf
na een eeuwenlange reis
van de beek met witte lelies
naar dit huis, getekend
voor een Haags bestaan –
eens de stille grens van
een domein voor doorluchtigen.
Uit het achterraam ziet men
de kleine witte toren
getuige van Couperus` doop
en de vlucht naar nieuwe tijden.
Marinus
Constantijn Huygens (1596-1687) dichtte in “Stede-stemmen en
dorpen” o.a. ‘S GRAVENHAGE.
In mijn hertaling uit het zeventiende-eeuwse Nederlands luidt de
tekst als volgt.
‘s-Gravenhage *
Het hele land in ’t klein, de weegschaal van de staat,
Beschaver van de jeugd, de leerschool van de daad,
Het dorp der dorpen, geen waar iedere steeg een pad is,
Maar dorp der steden waarin iedere straat een stad is,
Rondom de buurt het groen, als bij het hof ’t Voorhout,
De boer verwondert zich, al komt hij uit het woud,
Zulk stadsgenoegen geeft, al komt men uit de muren,
waarvoor de vijand vreest, zelfs vreugde aan de buren.
Een aardse lekkernij, een hemels welbehagen;
Is alle lof hier waar, dan heb ik niets te klagen.
*De stad spreekt.
Hertaling door Marinus
Den Haag is de stad van mijn jeugd. Het beeld dat Huygens schetst, zal de moderne Nederlander niet gemakkelijk beamen, maar op een zonnige dag bij de Hertenkamp bijv. herinner ik me deze tekst graag.
Zondagsvaart naar Hofwijck,*
waar de meester van het woord
met zijn gasten converseerde,
luitmuziek als entr’acte.
Wandelaars langs de Vliet
prijzen het heerlijke landgoed
waar vader en zoon vereend
naar licht en poëzie ontzwierven.
Hoog uit het want der tijden
klinken die stemmen vandaag
voor wie scheepging met Constanter
om de dagen van Vitaulium
in nieuw leven te herscheppen
als troost bij de vergraven aarde.
Marinus
*Hofwijck (1640) was het buitenhuis van Constantijn Huygens (1596-1687), die in 1651 zijn gedicht “Hofwijck” voltooide (2824 alexandrijnen). De wis- en sterrenkundige Christiaen Huygens (zijn zoon, 1629-1695) woonde er ’s zomers vanaf 1687. Het buitenhuis ligt aan de Vliet dichtbij het station Voorburg (ZH).
Al ben ik geen pelgrim van huis uit,
een bloem van stilte en wijding
laat mij luisteren naar de zomerwind,
naar het vriendelijke vogelgekwetter alom.
Waar ik nu schuilga in zwerversjaren,
hoorden bedreigden eeuwige woorden.
De prediker gaf zijn schrale troost
alles herleidend tot ijdelheid.
Marinus
Hij staat al eeuwenlang als ster
hoog in het landschap, niet wetend
wie ontsterven zal vandaag,
als wandelaars stilstaan aan zijn voet.
Gelieven verdroomden er hun jeugd
bij een fraai vergezicht op de rivier,
kerfden een verloren hart
in de bast van de jonge eik.
Hij draagt nu onleesbare namen,
open graven van illusies
voor een enkele passant
die bezweet hier boven komt
en de tijd neemt
door zich met tekens te verpozen.
Marinus, juni 2012
Door de rivier gedreven
bracht het rad de machtige balken
in beweging naar gulzige zuigers
vol water voor de hoge landerijen
Hier klopte het adellijke hart
voor de streek met oude dienstbaarheid
waar zwaluwen nog gebleven zijn
als ranke dansers in lucht en wolken
boven hooilanden die glanzen
in de ochtendzon na nachtelijke regen
De stedeling ziet wie hij was
en laat de dagen in zich stromen
die hem kunnen overtuigen
dat hij deze zomer niet verliezen zal.
Marinus, juni ‘08
Vind het land waar je zult oogsten,
hoor vogels boven graan,
voel aarde, zon en regen,
verwacht stilte die wantij weert.
Over de groene akker zie ik
van koren tot brood, een film,
zacht spinnend geruis, zwart-wit,
kinderen in een verduisterd lokaal.
Dan gedenk ik de boomgaarden,
die vruchten van het vredesvoorjaar
in mijn geheugen griften, en volg
aandachtig het liefdesspoor dat wijst
naar wat zich aan een leven hecht
tot het schuilt ver voorbij een einder.
Marinus, juni 2010
Zijn penseelballet wekte hen,
Las Meninas bezochten zijn villa.
Als jongen staat hij bij het doek
dat zich wil laten schilderen,
een bevrijde binnenwereld spiegelend.
Uit duisternis komen allen nu,
elk zoekt naar nieuwe posen
– duiven en zuidelijk landschap nabij –
als muzen voor een oude stad.
De infanta in kleuren van zee
verwacht haar nieuwe tijd, vragend
wie zich bij haar voegt.
Marinus, mei 2004
Marinus te Velde 